Online Makale
Online Hizmetlere Toplu Bakış
Ankara Araştırmaları Dergisi
| Ankara Araştırmaları Dergisi. 2022; 10(1): 1-44 | DOI: 10.5505/jas.2022.10327 | |||
Yandaklıdere PetroglifleriMustafa Beyazıt1, Başaran Doğu Göktürk21Pamukkale Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Sanat Tarihi Bölümü, Denizli, Türkiye2Harran Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Arkeoloji Bölümü, Şanlıurfa, Türkiye Kaya resimleri, bilim insanları tarafından uzun yıllardan bu yana çeşitli araştırma kuruluşları bünyesinde irdelenmektedir. Bu araştırmalar son yıllarda Türkiye içerisinde de önem kazanmakta ve bu konuda yayınlar ortaya konulmaktadır. Çalışmanın ana temasını oluşturan Ankara ili Güdül ilçesi Çağa köyü sınırlarında bulunan Yandaklıdere petroglifleri de bu yayınlar içerisinde kendine yer bulmuştur. Ancak Yandaklıdere hakkındaki eserlerde, petroglifler içerisindeki tasvirlerin ölçekli çizimlerinin ve münferit açıklamalarının olmamasının yanında tasvirlerin karşılaştırmalı değerlendirmeleri de sınırlıdır. Bu nedenle çalışmada, Yandaklıdere petrogliflerini oluşturan pano ve tasvirlerin ölçekli çizimleri yapılarak her bir figüre envanter numarası tanımlanmıştır. Bunun yanı sıra figürlerin mahiyetine yönelik gerekli açıklamalara metin içerisinde yer verilmiştir. Tasvirlerden benzer biçim ve gövde şekli birlikteliği gösterenler Şaman, Süvari, At, Keçi, Geyik, Bitki/Ağaç, Ağ/Kafes/Tuzak/Tor, Damga, Yazıt başlıkları altında irdelenmiştir. Söz konusu gruplara girmeyenlerse tanımlanamayan tasvirler başlığı altında ele alınmıştır. Kayıt altına alınan tasvirlerin benzer örnekleri, başta Türkistan coğrafyası olmak üzere Türk boylarının göçlerle yayıldığı coğrafyalarda ve sonrasında ülkemiz sınırları içerisinde taranmıştır. Türkistan coğrafyasındaki Proto-Türk, Saka, Hun, Taştık, Göktürk, Akhun, vb. dönem isimlerine sahip petroglifler gibi Yandaklıdere petroglifleri de, Anadolu içerisine Türklerin çok erken dönemde geldiklerine işaret eden verileriyle birlikte incelenerek, betimlemelerin hangi teknikler kullanılarak hakedildiği ve ne zaman yapıldığına yönelik tarihlendirme önerisi makale kapsamında sunulmuştur. Petrogliflerin Türk toplulukları açısından ne ifade ettiği her tasvir için ayrıca tartışılarak, Türklerin kaya resmi yapma geleneklerini Şamanizm ve Gök Tanrı inancı çerçevesinde devam ettirdiklerini gösteren önemli bulgular yine çalışma içerisinde değerlendirilmiştir. Bu değerlendirme sonucunda kısaca petrogliflerin nokta vuruş ve kazıma teknikleri kullanılarak, ihtimaller dâhilinde Bronz veya Demir Çağı’na sahip örnekleri barındırdığı; devamında tasvirlerin ağırlıklı olarak Orta Çağ’da olmak üzere değişik dönemlerde yapıldıkları görüşü tarafımızdan önerilmiştir. Benzer örneklerden hareketle verilen bu tarihlendirme önerileri, yazılı kaynaklardaki açıklamalar ve tasvirlerin resmedilmiş örnekleriyle de çalışma içerisinde açıklanmıştır. Anahtar Kelimeler: Petroglif, Kaya resmi, Anadolu, Ankara, Güdül, YandaklıdereThe Petroglyphs of YandaklıdereMustafa Beyazıt1, Başaran Doğu Göktürk21Pamukkale University, Faculty of Letters and Science, Department of Art History, Denizli, Türkiye2Harran University, Faculty of Letters and Science, Archaeology Department, Şanlıurfa, Türkiye Rock Art have been studied by scientists in various research institutions for many years, and studies on this subject, as well as the publishing of papers, have occurred in Türkiye in recent years. The Yandaklıdere petroglyphs that can be found within the borders of Çağa village in the Güdül district of Ankara, constitute the main theme of the study. While the Yandaklıdere petroglyphs have been mentioned in other publications, no scale drawings and individual explanations of the depictions in the petroglyphs are available, and current comparative evaluations of the inscriptions are also limited. This study serves to address that lack with scale drawings of the panels and depictions of the Yandaklıdere petroglyphs. Necessary explanations for identifying the figures are provided by assigning a unique number to each figure. Relevant explanations of the character of the figures are also included in the text. Depictions of similar forms and body shapes are examined under the following categories: Shamans, Riders, Horses, Goats, Deers, Plants/Trees, Nets/Cages/ Traps, Tamgas and Inscriptions. Depictions which are not in these groups are included in the category of Unidentified Depictions. Other examples similar to the Yandaklıdere petroglyphs were first looked for in Central Asia, then in regions where Turkish tribes migrated, and finally in Türkiye. Yandaklıdere petroglyphs, such as the petroglyphs with period names such as Proto-Turk, Saka, Hun, Taştik, Göktürk, Akhun, etc. in the geography of Central Asia, were also examined, and yielded data that indicated that the Turks were very early arrivals in Anatolia. Techniques used in the drawings are presented, as well as their estimated production dates, and the study also examines findings that show that the Turks continued their rock drawing traditions under Shamanism and Tengrism by discussing the meaning of petroglyphs for Turkish tribes separately for each depiction. As a result of these examinations, which contain examples from possibly the Bronze or Iron Age, it can be seen that the petroglyphs were made by using pecking and engraving techniques. It is suggested that the petroglyphs were made in different periods, but mainly in the Middle Ages. These dating suggestions, based on similar examples, are also explained in the study within the chronicles and the illustrated examples included in the depictions. Keywords: Anatolia, Ankara, Güdül, Rock Art, Petroglyph, YandaklıdereMustafa Beyazıt, Başaran Doğu Göktürk. The Petroglyphs of Yandaklıdere. Ankara Araştırmaları Dergisi. 2022; 10(1): 1-44 Sorumlu Yazar: Mustafa Beyazıt, Türkiye |
| ||
Tam Metin PDF
Yazdır
Alıntıyı İndir
RIS
E-Postala
Paylaş
Yazara e-posta gönder
Google Scholar